Statement MoJ

Komunikat

Projekt aktu wdraża wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 19 listopada 2019 r. Wyrok TSUE nie stanowi podstawy do ogólnego kwestionowania skuteczności mianowania i statusu sędziego. Wyrok TSUE ukształtował europejską normę, zgodnie z którą sądy Unii Europejskiej są właściwe do oceny niezawisłości sędziów i sądów, ale w konkretnych indywidualnych przypadkach i na podstawie prawa krajowego. 

W przypadku niemieckiej lub francuskiej wersji dokumentu przewiń na dół strony.

Projekt ustawy tworzy instrumenty umożliwiające wykonywanie tej kompetencji i zapobiegające podważeniu statusu sędziego powołanego na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, co nie jest dozwolone wyrokiem TSUE.

Projekt ustawy w żaden sposób nie ogranicza niezależności sędziów, którzy są ważnym elementem demokratycznych rządów prawa. Przeciwnie, ma on na celu wzmocnienie konstytucyjnie gwarantowanej pozycji sędziów, tj. Bycie niezależnym od innych władz, a także odpornością na wewnętrzne wpływy i niezgodną z prawem dyskwalifikacją od orzeczenia przez innych sędziów i urzędników sądowych. Ponadto projekt ustawy ma na celu wzmocnienie konstytucyjnego imperatywu apolitycyzmu sędziów i wdraża zasadę przejrzystości władzy sądowniczej i sędziów, która jest podstawową gwarancją demokratycznego państwa prawnego.

Zobowiązania określone w projekcie ustawy dotyczące składania przez sędziów oświadczeń dotyczących ich działalności publicznej leżą w interesie publicznym, a jednocześnie są niezbędne dla ich ochrony. Zobowiązania sędziów do przekazywania informacji o ich działalności publicznej poza funkcjami sądowymi, w szczególności o tym, czy należeli do partii komunistycznej podczas dyktatury komunistycznej, służą ocenie zarówno ich niezależności, jak i niezawisłości sądów, do których Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje, szczególnie w przypadkach, w których trzeba skonfrontować się z komunistyczną przeszłością. Społeczeństwo obywatelskie i strony w postępowaniach sądowych mają również prawo wiedzieć o karierze sędziowskiej i poprzednich nominacjach.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej „Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej”. Sądy i sędziowie nie są uprawnieni do kwestionowania norm konstytucyjnych i skutków działania organów konstytucyjnych (prerogatyw Prezydenta) oraz kwestionowania konstytucyjnych organów państwowych, w tym Krajowej Rady Sądownictwa i mianowania sędziów przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przy wniosek wspomnianej Rady. Każda próba zakwestionowania nominacji sędziów jest wyraźnie sprzeczna z Konstytucją i wynikającą z niej zasadą stabilności statusu sędziów oraz ich nieodwołalności.
Zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej sędziowie są związani Konstytucją i ustawami. W razie wątpliwości co do konstytucyjności przepisu danego aktu prawnego są oni zobowiązani do skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego. Konstytucja nie pozwala na odmowę zastosowania aktu prawnego bez uprzedniego wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Dotyczy to również przypadków, w których akt prawny jest zgodny z umową międzynarodową, co potwierdza istniejące orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego.
W celu zagwarantowania niezawisłości sądów i zapobiegania wszelkim przeszkodom w ich funkcjonowaniu ustanowiono szczególne przestępstwa dyscyplinarne:
– przesłuchanie i odmowa zastosowania przepisów ustawy;
– działania lub zaniechania, które mogą uniemożliwić lub znacznie utrudnić funkcjonowanie sądownictwa;
– działania kwestionujące istnienie oficjalnego stanowiska sędziego lub skuteczność jego mianowania;
– działania o charakterze politycznym.

Wskazane rozwiązania w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej wzorowane są na rozwiązaniach francuskich i niemieckich, w których takie działania podlegają surowszej odpowiedzialności niż w proponowanym akcie, tj. Odpowiedzialności karnej (w Niemczech więzienie na okres do 5 lat).